تفاوت پیده با پیتزا
حتماً می‌دانید که کشور ترکیه یکی از غنی‌ترین فرهنگ‌های آشپزی دنیا را دارد. منشأ بسیاری از شیرینی‌ها و غذاهای پرطرفدار دنیا به کشور ترکیه می‌رسد. علی‌رغم دستورغذاهای منطقه اژۀ ترکیه که اساس اغلب آن‌ها را سبزیجات و روغن‌های گیاهی تشکیل می‌دهد، مردم ناحیۀ آناتولی غذاهای حاوی گوشت و پخته‌شده با روغن‌های حیوانی را ترجیح می‌دهند! یکی از این خوراکی‌های گوشتی که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا طرفداران زیادی پیدا کرده و دو نوع آن در منوی رستوران زنجیره‌ای شیلا نیز قابل مشاهده است، «پیده» نام دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در بسیاری از کشورها پیده را به نام «پیتا» می‌شناسند و احتمالاً حال متوجه این نکته شده‌اید که پیتا درواقع نام نوعی نان ساده نیز هست؛ در حقیقت این غذای ترکی شباهت بسیاری به نان ماتناکاش ارمنی نیز دارد. ماتناکاش، که به نان بربری هم بی‌شباهت نیست، در ارمنی به معنای «انگشت‌کشان» است و این نام به روش تهیۀ آن اشاره دارد.
تاریخچۀ طبخ پیده!
تاریخچۀ این غذا به طور دقیق مشخص نیست اما گروهی آن را به قرون ۱۵ و ۱۶ نسبت می‌دهند، یعنی زمانی که پخت نان اهمیت بسیاری میان مردم داشت و گروهی منشا آن را به سال‌های ۱۸۵۰ برمی‌گرداند؛ یعنی زمانی که نانواهای شهر کوچکی در حوالی دریای سیاه شروع به پر کردن خمیرهایشان قبل از پخت کردند اما احتمالات دیگری هم برای منشأ این غذا در نظر گرفته شده.
امروزه، با شهرت جهانی پیده می‌توان در هر جایی یک نان‌فروشی یا غذافروشی را دید که نوعی از پیدۀ مقبول ذائقۀ مردم همان شهر را به فروش می‌رساند. داستان در خود ترکیه هم متفاوت نیست؛ با وجود اینکه موردپسندترین نوع پیده در این کشور همان نوع کلاسیک (یعنی صرفاُ با گوشت) است اما در رستوران‌ها پیده‌‌هایی با تاپینگ سوجوک (نوعی سوسیس ترکی که مزه‌ای ادویه‌محور دارد)، موزارلا و بیف، اسفناج، فتا و موزارلا و… هم به فروش می‌رسد.
شکل و نحوۀ پخت پیده
نام این پیتزای ترکی را درواقع می‌توان به هر غذایی که محتویات آن روی نوعی خمیر پهن و قایقی‌شکل قرار می‌گیرد اطلاق کرد. بعضی از پیده‌ها گوشههای پهن‌تر و بعضی دیگر گوشههای باریک دارند؛ همچنین در برخی از انواع پیده گوشههای خمیر روی مقداری از مواد قرار گرفته و در برخی دیگر خمیر روی مواد برگشته و کل آن را می‌پوشاند. شکل سنتی پخت پیده با استفاده از آجر یا کوره‌های سنگی است اما امروزه از فرهای مدرن هم برای پخت آن‌ها استفاده می‌شود.
پیده چیست؟!
همان طور که پیشتر اشاره شد نام پیده را می‌شود به هر نوع غذایی که خمیری مواد آن را در بر می‌گیرد اطلاق کرد اما در نظر مردم ترکیه اساساً پیده خمیری کَره‌ای است که روی آن را با مقدار زیادی گوشت پر کرده‌اند؛ اما در سایر نقاط گاهی پنیر و سبزیجاتی مثل اسفناج، قارچ و جعفری هم به مواد آن اضافه می‌کنند. این غذا تقریباً در تمام غذاخوری‌های ترکیه سرو می‌شود، چه کبابی‌ها و چه رستوران‌های گران‌تر. اما در کل پیده‌ها غذاهای گرانی نیستند و برای همه مردم در دسترس‌اند.
اهمیت فرهنگی پیده برای مردم ترکیه
این غذا همچنین از اهمیت فرهنگی نیز برخوردار است؛ پیده همان غذایی است که در موقعیت‌های مختلف اجتماعی مثل جشن‌ها، گردهمایی‌های دوستانه و خانوادگی و حتی مراسم عزاداری در این منطقه سرو می‌شود، این غذا حتی برای مردم ترکیه با ماه رمضان هم تداعی می‌شود چرا که در این ایام پیده‌ها در گوشه و کنار خیابان‌های این کشور بیش از هر موقع دیگری خودنمایی می‌کنند و درواقع از خوراکی‌های اصلی مردم این کشور در ماه رمضان به حساب می‌آیند؛ اما نکتۀ جالب درمورد این غذای محبوب این است که غذای راحتی برای پختن در خانه نیست و گویا حتی مردم ترکیه هم ترجیح می‌دهند خمیر آماده‌اش را تهیه کنند و تنها تاپینگ مورد نظرشان را در خانه به آن اضافه کنند!
پیتزا و پیده چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟
همان طور که در اوایل این متن اشاره کردیم به پیده پیتزای ترکی هم می‌گویند؛ اما تفاوت این غذاها با یکدیگر چیست؟ به جز منشأ این دو غذا، که یکی از آن‌ها ایتالیا و دیگری ترکیه است، تفاوت عمدۀ این دو به رسپی‌شان برمی‌گردد: پیده دست‌کم در شکل کلاسیکش پنیر و سس گوجه ندارد (حال آنکه قطعاً می‌دانید پیتزای کلاسیک یا همان مارگاریتا در اصل حاوی سس گوجه و پنیر روی خمیر است). تفاوت دیگر این دو در این است که پیده را اغلب به ماستِ با یا بدون ادویه آغشته می‌کنند و سس‌هایی مثل کچاپ را با آن نمی‌خورند.
اما شباهت پیتزا و پیده در این است که هر دو غذا طوری طراحی شده‌اند که برای خوردنشان نیازی به قاشق و چنگال ندارید و تنها تکه یا اسلایس کردنشان کفایت می‌کند. شباهت واضح دیگر این دو غذا با هم این است که هر دو از اضافه کردن مواد غذایی به عنوان تاپینگ به روی خمیر و پخت آن‌ها در فر حاصل می‌شوند. اما شباهت جالبی که شاید در نگاه اول نسبت به آن بی‌اعتنا باشید ریشۀ این دو اسم است. هر دوی این کلمات در واقع از لغت pie یا همان «پای» گرفته شده‌اند!
در نهایت اگر تا کنون این غذای اصالتاً ترکی را نچشیده‌اید به شما پیشنهاد می‌کنیم دست‌کم یک بار آن را در رستوران شیلت امتحان کنید تا با این غذای خوشمزه و در عین حال اصیل که خود به‌تنهایی بازنمای بخشی از فرهنگ کشور ترکیه است آشنا شوید. در منوی رستوران شیلا دو نوع پیده وجود دارد: پیده کباب (شامل گوشت سردست طعم‌دار گوساله، گوجه گیلاسی، و جعفری تازه) و پیده گوشت و بادمجان (شامل گوشت طعم‌دار، بادمجان سرخ‌شده، پیاز سرخ‌شده و سس پنیر گودا). در کنار هر دو نوع این پیده‌ها نیز سیب‌زمینی سرخ‌شده سرو می‌شود.