کوکاکولا یا پپسی؟
بازار نوشابه به دست چه کسانی است؟
غول‌های اصلی و گردانندگان برتر این بازار شرکت‌های نام‌آشنایی مانند کوکاکولا، پپسی، اسپرایت، فانتا، کانادا درای، رد بول و دکتر پپر هستند. البته اگر تنها به بازار فروش نوشابه در ایران نگاه کنیم، نام شرکت‌های دیگری مانند میراندا نیز به چشم می‌خورد. امّا در نهایت از کسی پنهان نیست که شرکت کوکاکولا سال‌هاست نبض این صنعت را به‌دست گرفته و برندۀ بلامنازع این رقابت است. کوکاکولا چطور به این موفقیت نائل شد؟
رمز موفقیت کوکاکولا چیست؟
نوشابه کوکاکولا که در سال 1886 به دست داروسازی به نام جان پمبرتون در جورجیا به وجود آمد، در ابتدا به عنوان دارو فروخته می‌شد. این معجون به عنوان درمانی برای سردرد در داروخانه‌ها عرضه می‌شد. نام و لوگوی این شرکت به دست کتابدار پمبرتون به نام فرانک رابینسون پدید آمده است. فرمول کوکاکولا در سال 1889 توسط وارسان پمبرتون به آسا گریگز کندلر فروخته شد و او بود که استارت موفقیت این شرکت را زد. جالب است بدانید که این فرمول تاکنون اعلان عمومی نشده و همچون رازی در سینه کارکنان این شرکت نهفته مانده است. امّا این شرکت چطور موفق به تصاحب کردن بخش عظیمی از بازار شده است؟ یکی از مهم‌ترین عامل‌ها برندینگ و تبلیغات این محصول است. کوکاکولا حتی در اوّلین پیام‌های تبلیغاتی خود، تلاش برای ایجاد فضایی شاد و حفظ تصویری ساده و بی‌آلایش کرده بود. علاوه بر این، تصویر شرکت کوکاکولا با آن رنگ‌های قرمز و سفید به طوری در وجود مصرف‌کنندگان رخنه کرده است که بعضاً در تست‌های آزمایشگاهی به نتایج عجیبی برمی‌خوریم. به طور مثال پس از آزمایشی به نام «پارادوکس پپسی» معلوم شد که زمانی که مردم از برند نوشیدنی‌ای که مصرف می‌کنند باخبر نیستند پپسی را ترجیح می‌دهند امّا هنگامی که به آنها گفته می‌شود تا از بین کوکا و پپسی یکی را برگزینند، اغلب انتخاب مردم کوکاکولاست زیرا حس نزدیکی بیشتری به آن دارند. موفقیت کولا در ساخت تصویری محبوب و پرتقاضا در بازار مصرفی جهان پدیده‌ای کم‌مانند است. امّا این بدین معنا نیست که هیچ رقیبی در کمین آنها ننشسته است.
پپسی، صاحب مدال نقره‌ی بازار
یکی از اصلی‌ترین رقبای کوکاکولا پپسی است که همانند کوکا در ابتدای کار به عنوان یک دارو پدید آمده بود. کالب برادهم که داروسازی خبره اهل نیوبرن بود، پپسی را (که نام آن از آنزیم پپسین گرفته شده) برای درمان درد معده تولید کرد. این نوشیدنی نیز دارای دانه‌های کولا بود و خیلی سریع مورد مقبولیت عام قرار گرفت. اگرچه برادهم در کارنامه خود ورشکستگی داشته و پپسی مشکلات مالی متعددی را از سر گذرانده است، امّا هم‌اکنون یکی از عظیم‌ترین ستون‌های نوشابه‌سازی جهان است. زمانی که پپسی رو به افول بود کوکا از این فرصت استفاده کرده و با تبلیغات متنوع فصلی و مناسبتی از او پیشی گرفت. امّا پس از گذر زمان مدیران کوکا دریافتند که این شرکت تبدیل به برندی شده است که مردم تنها حس خوبی به آن دارند ولی از نوشیدنی تعریف چندانی نمی‌شود و در تست‌ها طرفداران پپسی بیشترند. برای جلوگیری از این اتفاق آنها فرمول جدیدی به نام کوکا نیو را روانه بازار کردند که با مخالفت مردم روبه‌رو شد. کار به جایی کشید که سازمان‌های مردمی‌ای تاسیس شدند تا خواهان برگشت کوکای قدیمی شوند. اگرچه این اتفاق افتاد امّا پپسی از این اعتراضات به نفع خود استفاده کرد و با تبلیغات درست و مناسب بازار را تصاحب کرد. ولی در نهایت این ماجراها به نفع کوکاکولا تمام شد زیرا بعد از مدت‌ها مردم با شور و اشتیاق در مورد این شرکت صحبت می‌کردند و در حال مطالبه‌گری بودند. کوکا پس از معرفی نوشیدنی‌هایی مانند دایت کوک و کوکا زیرو بار دیگر به میدان رقابت برگشت و مدت‌هاست که جایگاه اوّل را ترک نکرده است. امّا این جنگ، نبردی است که به این زودی‌ها به سرانجام نمی‌رسد.
چه برندهایی به دنبال این قافله هستند؟
شرکت‌های دیگری مانند فانتا، ردبول، اسپرایت، دکتر پپر، اسکویرت، تَب، نِهی، جاریتوز، سیرا میستز، مریلند، ماونتین دو، سانکیست، فایگو، کراش، مانستر انرژی، کانادا درای، گرین ریور و جالی گود نیز هستند که سهم قابل توجهی از فروش نوشیدنی گازدار در جهان به عهده‌اشان است امّا هیچکدام خطر آنچنان بزرگی برای جایگاه غول‌های صنعت یعنی کوکا و پپسی ایجاد نمی‌کنند. این برندها که هرکدام طرفداران خاص خود را دارند، بسته به موقعیت جغرافیایی از محبوبیت‌های متنوعی برخوردارند.
این نوشیدنی اعتیادآور
تعجب‌آور نیست که نوشابه تا این حدواندازه خواهان دارد. اگر به شکل شیمیایی بررسی کنیم، شکر و کافئین موجود در آن موجب آزاد شدن دوپامین در مغز شده و بر روی بخش‌های شادی‌آورش تاثیر می‌گذارند. امّا جدا از این تاثیرات فیزیکی، نوشیدن نوشابه بخشی از یک سبک زندگیست که دنباله‌روهای زیادی دارد و آنها را پیوسته به یخچال هدایت می‌کند. نوشیدن این نوشیدنی خوشمزه به خصوص در کنار غذاهایی مانند کباب یا فست‌فودها طرفداران زیادی دارد و به همین دلیل است که در منوی تمامی رستوران‌ها، از جمله رستوران شیلا نیز می‌توانید این نوشیدنی‌های خوشمزه را بیابید.